‘అరణ్యను’ గాచి అస్తమించిన వెన్నెల!

(A review of the movie Virataparvam directed by Venu Udugula garu)

    

సాధారణంగా విషాదాంత ప్రేమ కథా చిత్రాలలో ప్రేమికులు విడిపోవడానికి వ్యక్తులో, పరిస్థితులో కారణమవుతాయి. ఆ విరహ వేదనను సహానుభూతి చెందడం వల్ల అటువంటి కథలు మన మనసును మెలిపెడతాయి. అందుకే ఆ అనుభూతి కేవలం చిత్రాన్ని చూసినంత వరకే కాకుండా ఇంకొంత కాలం మనల్ని వెంటాడుతూ ఉంటుంది. విరాట పర్వం కూడా ఒక విషాదాంత ప్రేమకథా చిత్రం. పద్దెనిమిది ఏళ్ల వయసులో ఇల్లు కల్పించే భద్ర జీవితాన్ని, తనను అమితంగా ఇష్టపడే తండ్రిని, తల్లిని విడిచి, దిన దిన గండంగా, అనుక్షణం అనూహ్య పరిస్థితుల మధ్య అనేక అడ్డంకులను దాటుకుంటూ తాను ప్రేమించిన వ్యక్తిని చేరుకుని ఆ ప్రేమ అనే సూర్యుడి కిరణాల ప్రసారంతో శోభాయమానంగా వెలుగుతున్న వెన్నెల అనుకోని పరిస్థితుల్లో అదే ప్రేమికుడి చేతుల్లో హతమయి ప్రేక్షకుల గుండెల్ని బరువెక్కించి, మనసులను చీకటితో నింపే చిత్రం.

ఈ చిత్ర కథ చిత్రం విడుదలకు ముందే అందరికీ తెలిసిపోయింది. మీడియాలో దానికి సంబంధించిన కథనాలు వచ్చాయి. కథ ముందే తెలియడం వల్ల కథనం, సంభాషణలు, స్క్రీన్ప్లే, సినిమాటోగ్రఫీ, నటీనటుల అభినయం అన్నీ బాగుంటేనే ఆ చిత్రం ప్రేక్షకులను ఆకట్టుకుంటుంది. అన్ని క్రాఫ్ట్స్ ని గొప్పగా సమన్వయం చేయడంలో దర్శకుడు విజయం సాధించాడు.

ఒక నక్సలైట్ రచనలను చదివి ప్రభావితమయ్యి అతణ్ని ఆరాధించడం మొదలుపెట్టిన పద్దెనిమిదేళ్ల అమ్మాయి తన తండ్రిని శారీరకంగా గాయపరిచి, అవమానించిన వారిని అతడు కొట్టి హతమార్చడంతో ప్రేమిస్తుంది. తండ్రి చెప్పిన మీరాబాయి ఒగ్గు కథ అతడి కోసం ఇల్లు విడిచి వెళ్ళేలా చేస్తుంది. ఆ తర్వాత తన ప్రియుడిని చేరుకోడానికి ఆ అమ్మాయి చేసే ప్రయాణం పొడవునా విడిచిన పాదముద్రలు కథ చివరలో తనను దోషిగా నిలబెట్టే సాక్ష్యాలకు బీజాలుగా పరిణమిస్తాయి. ఈ సహజమైన సన్నివేశాల కల్పన, దానిని తెరకెక్కించిన విధానం, చక్కటి సంభాషణలు ప్రేక్షకులను ఈ కథలో లీనమయేటట్లు చేస్తాయి. దర్శకుడు ఎంతటి ప్రతిభావంతుడో తెలుపుతాయి. ప్రతీ సన్నివేశం వెన్నెలను రవన్నకు మరింత దగ్గరగా చేర్చుతుంది. శారీరకంగా, మానసికంగా.. అట్లే ఆమె మరణానికి కూడా!

దర్శకుడు అనేక సన్నివేశాలలో సూక్ష్మంగా అనేక విషయాలు చెబుతాడు. నాకు బాగా నచ్చిన కొన్ని:

-- రవన్నను చూసిన తర్వాత కృష్ణుడి నకాశి బొమ్మకు వెన్నెల మీసాలు అద్దుతుంది. తన కృష్ణుడికి మీసాలు ఉన్నాయి కాబట్టి బొమ్మకు కూడా పెట్టి మీరాబాయి అయిపోతుంది వెన్నెల.

-- మొట్టమొదటి సారి రవన్న కవిత్వం చదువుతున్నపుడు వెన్నెల ‘కిటికీలను తెరుస్తుంది’. ఒక కొత్త ప్రపంచపు తాలూకు వెలుగు ప్రసరిస్తుంది. ఆ కిరణాల వెలుతురులో పుస్తకం చదువుతుంది. ‘రవి’ ‘వెన్నెల’ జీవితంలోకి ప్రవేశించినట్టుగా సూచిస్తాడు దర్శకుడు. Symbolism!

-- వెన్నెల ఇంట్లో పాండురంగడు (విఠోబా, కృష్ణుడు), రుక్మిణిల చిత్రపటం ఉంటుంది. తెలంగాణలో చాలా ప్రాంతాలలో విఠోబాను కొలుస్తారు.

-- వెన్నెల రవన్నను కలవడానికి వెళ్తున్నపుడు, శకుంతల టీచర్ వాళ్ళింట్లో You were destined for me, perhaps as a punishment! అనే కొటేషన్ దాస్తొయెవ్‌స్కీ ఫోటోతో కనిపిస్తుంది.

-- చావుకేకలు ఎప్పుడైనా విన్నావా అని రవన్న గద్దిస్తే ఏడేళ్లుగా నీ కోసం ఎదురుచూస్తున్న నీ అమ్మ ఏడుపులో విన్నాను అని చెబుతుంది వెన్నెల. ఇది వెన్నెల, రవన్నల దృక్పథాలలోని వైరుధ్యాన్ని చెప్పే అద్భుతమైన డైలాగ్.

-- సినిమా మొత్తం తెలంగాణ మండలికం authenticగా వినిపించడంలో దర్శకుడి అవగాహన, శ్రద్ధ కనబడుతుంది. చిన్నారి వెన్నెల కృష్ణుడి బొమ్మకోసం బావిలోకి దిగితే ఒక అమ్మ ‘వామ్మో గీ పిల్లకు గింత మొండితనం ఏంది చెల్లె..’ అనడం, రవన్న దళం ఊర్లోకి వచ్చినప్పుడు ‘నీయక్క రవన్న దళం అచ్చిందిరా’ అని ఒక గ్రామస్థుడు అనడం ఎంత సహజంగా ఉన్నాయో తెలంగాణ పల్లెల్లో ఉన్న వాళ్ళకే అర్థమవుతుంది.

-- వెన్నెల చనిపోతుందని తెలిసినా ఆ చావుకు దారితీసే ప్రతీ సన్నివేశంలో వెన్నెల మరో దారిలో ప్రయాణించాలని ప్రేక్షకుడు కోరుకునేలా ఆ సన్నివేశాలు రక్తి కట్టిస్తాయి. ప్రేక్షకులను రసానుభూతికి లోనయ్యేట్లు చేస్తాయి. అక్కడ జరుగుతున్నది వాస్తవ సంఘటనల ఆధారంగా తీసిన కల్పిత కథ. అయినా ఆ పాత్ర తీసుకునే నిర్ణయాలు, ఆమె మొండితనం పైన కోపం, జాలి ఒకేసారి కలిగేలా చేస్తాడు దర్శకుడు.

అసలు ఇటువంటి razor sharp కథాంశంతో సినిమా తీయడమే ఒక సాహసం. ‘వరల్డ్ సినిమా’ అంటూ మనం అభిమానించే సినిమాల స్థాయికి తగ్గది ఈ సినిమా!

ఈ సినిమాలో ఛాయాగ్రహణం ప్రపంచస్థాయి ప్రమాణాలతో ఉన్నది. తెలంగాణ గ్రామీణ నేపథ్యం, ఆ ఇళ్ళ నిర్మాణం – ముఖ్యంగా దర్వాజలు, కిటికీలు, ఇంటి మధ్య పైకప్పు తెరచి ఉండడం, ఆ వర్షంలో నానడం, గుట్టలు, అడవులు, జలపాతాలు.. ప్రతీ సన్నివేశం ఒక విజువల్ పోయట్రి! ఆ లైటింగ్ కి, షాట్స్ కి ఎంతగా కష్టపడి ఉంటారో ఊహించుకోవచ్చు.

ఇప్పటికే ఎందరో చెప్పినట్లుగా ఇది ‘సాయి పల్లవి సినిమా’. నేను చూసిన సాయి పల్లవి సినిమాలలో ఇది అత్యుత్తమమైనది. ఆమె నటనా పటిమకు, విస్తృతికి ఈ సినిమా ఒక తిరుగులేని ఉదాహరణ. రవన్న పుస్తకాలు చదివిందని తన స్నేహితురాలిని ఆమె బాపు ‘పొట్టు పొట్టు’ తిడితే ఆ పుస్తకాలు తనకు ఇవ్వమని అడుగుతుంది వెన్నెల. ఆ స్నేహితురాలు పుస్తకాలు తీసుకువచ్చే సమయంలో ఇంటి బయట ఎదురుచూస్తూ ఇచ్చిన expression superb! అప్పటికి రవన్న విప్లవ కవిత్వం తనకు పరిచయం కాలేదు. ఒక 18 ఏళ్ల యువతికి ఆ వయసులో సహజంగా ఉండే శారీరక ఉద్రేకల తాలూకు భావోద్వేగాలు అక్కడ కనిపిస్తాయి. పోలీసులు frisk చేసినప్పుడు వెన్నెల body language చూపరుల వంటిపైన కూడా జెర్రులు పాకిస్తాయి. వెన్నెల తండ్రిని చివరిసారి కలిసినప్పుడు ఆమె evoke చేసిన భావోద్వేగం, రవన్న తల్లికి తాను ఆమె కోడలినని చెప్పి ‘ఈ ముచ్చట ఇంకా నీ కొడుక్కి తెలవదు’ అన్నపుడు ఆమెలోని చిలిపితనం, తన ప్రేమలోని స్వచ్ఛతను గురించి శకుంతల టీచర్ ని ఒప్పించే ప్రయత్నంలో సాయి పల్లవి అభినయం గొప్పగా ఉంది. గ్రెనేడ్ విసిరి ఉరికే ఒక సన్నివేశంలో ఆమె body language నాకు ఆశ్చర్యం అనిపించింది. ఇది కేవలం నటనను ‘నేర్చుకుంటే’ వచ్చేది కాదు. పాత్రలోకి పరకాయ ప్రవేశం చేయాలి. సాయి పల్లవి వెన్నెలగా మారాలి. మారింది. అందుకే సినిమా ఇంతగా హృదయాన్ని హత్తుకుంది.

రవన్నగా రాణా నటన పాత్రోచితంగా ఉంది. తన తల్లిని కలిసిన సన్నివేశంలో, క్లైమాక్స్ లో subtle expressions ఆయన నటనలోని పరిణతిని చూపించింది. శకుంతల టీచర్ గా నందితా దాస్ సరిగ్గా సరిపోయారు. వెన్నెల మరణం తర్వాత టైపు రైటర్ మీద టైపు చేస్తూ ఆమె ఇచ్చిన ఎక్స్ప్రెషన్ అద్భుతం. వెన్నెల పైన ప్రేమ, అప్పటి రాజకీయ పరిస్థితులపైన అసహనం, ఆమె మరణం పట్ల దుఃఖం, జరిగిన తప్పుపై పశ్చాత్తాపం, తన గతం పట్ల nostalgia.. అన్నీ ఒక్క పది సెకన్లలో మనకు కనిపిస్తాయి.

ఈ సినిమాను భావజలాల ఘర్షణగా చూడవచ్చు. కానీ ఆ చర్చ చేయడానికి రెండు వాదనలను అర్థం చేసుకునేంత పరిపక్వత, ఆనాటి తెలంగాణ ప్రాంతపు సంక్షుభిత పరిస్థితులపై సంపూర్ణ అవగాహన అవసరం. అది ఒక సగటు ప్రేక్షకుడిగా నాకు లేదు కాబట్టి నేను దీన్ని ఒక సినిమాగానే చూశాను. అందుకే నాకు ఇది వెన్నెల పాత్రను అమితంగా ప్రేమించిన ఒక వ్యక్తి ఆరాటంగా కనిపించింది. వ్యక్తి ప్రయోజనం ముఖ్యమా, ఒక సంస్థ ప్రయోజనం ముఖ్యమా అంటే సత్యం ముఖ్యమని అది ఎవరివైపున్నదో ఆ వైపే నేనుంటానని చెప్పినట్టుగా అనిపించింది. అందుకే ఉద్యమంపై సానుభూతి ఉన్నప్పటికీ వెన్నెలకి జరిగిన అన్యాయాన్ని జీర్ణించుకోలేని ఒక సాధారణ వ్యక్తి దర్శకుడిగా తెలిపిన నిరసనలా నాకు అర్థమయ్యింది. ‘సత్యాన్ని సత్యంగా చూడలేని moral dilemma’ గురించి మాట్లాడటం... శాంతి తుపాకి గొట్టంలో కాదు, అమ్మాయి ప్రేమలో ఉందని రవన్న తల్లిచేతనే చెప్పించడం.. ఆ ప్రయత్నంలోనే భాగమనుకుంటాను.

ఇక చివరి సన్నివేశం.. తనని ‘ద్రోహం’ చేసిందని అనుకోడానికి తగినన్ని కారణాలున్న వ్యక్తి, తన ప్రేమను గుర్తించకపోడానికి, పైగా అనుమానించడానికి ఏ కారణం ఉందో అర్థంకాని వ్యక్తిని ఒక పెద్ద కొండపైన కాల్చితే ఆమె అక్కడనించి కిందకు పడిపోతుంది. కాల్చిన వ్యక్తి పాదాలు నీటిని చీల్చడం చూపిస్తాడు దర్శకుడు. తన కాళ్ళతో ‘వెన్నెల’ను నలిపేశాడు అనే అర్థమా!? ఆ తర్వాత నిజం తెలుసుకున్న రవన్న ఉరుకుకుంటూ ‘కొండ దిగి’ ఆమెను ఆలింగనం చేసుకుంటాడు. పశ్చాత్తాపపడతాడు. అప్పుడు కెమెరాను పైపైకి తీసుకెళ్ళి వాళ్ళు ఎంత అథఃపాతాళంలో ఉన్నారో చూపించి దర్శకుడు తన కోపాన్ని ప్రకటించుకున్నట్టు నాకు అనిపించింది.

వెన్నెల ‘అరణ్యను’ గాచి వృథా అయిందని చెప్పాడా!? 

ఆత్మ జ్ఞాన గీత – 'రంగమార్తాండ’

(A review of the movie Rangamarthanda, directed by Krishna Vamsi Garu.)

రాఘవరావు (ప్రకాష్ రాజ్) పేరుమోసిన రంగస్థల కళాకారుడు. ఒక సన్మాన సభలో అభిమానులు ఆయనకు ఇచ్చిన బిరుదు ‘రంగమార్తాండ’. నిష్క్రమణం కూడా పట్టాభిషేకం అంతా గొప్పగా ఉండాలని అదే సన్మాన సభలో ప్రకటిస్తాడు రాఘవరావు. ఒక మహోజ్వల రంగస్థల చరిత్రకు ఆ విధంగా రాఘవరావు ముగింపును ప్రకటిస్తాడు. అప్పుడు తన నిజ జీవితంలో మరో అంకం మొదలవుతుంది. ఈ ఆట అతనికి కొత్తది. అనేకానేక పాత్రల్ని అవలీలగా పోషించిన రంగమార్తాండుడికి ఈ నిజజీవితం నడిరాతిరి చీకటిలా పరిణమిస్తుంది.

నాటకరంగం నుండి నిష్క్రమణ ప్రకటించిన రోజే తన ‘prime property’ని తన కొడుకుకి (ఆదర్శ్ బాలకృష్ణ) బాస్ అయిన కోడలికి (అనసూయ భరద్వాజ్) రాసేస్తాడు. కూతురు (శివాత్మిక) ప్రతిఘటించేలోపే సేవింగ్స్, షేర్స్, ఆభరణాలు అన్నీ ఆమెకు ముట్టచెప్తాడు. మరి తన భార్య రాజు గారికి (రమ్యకృష్ణ)? ‘తన నఖ శిఖ పర్యంతం ఆమెకే’ అని అంటాడు. మరి మీరేం ఉంచుకోరా అంటే వజ్రాల్లాంటి తన పిల్లలుండగా తనకేం దిగులు అంటాడు. ఆస్తి ఎప్పుడైనా తమకు వస్తుందన్న స్పష్టత ఉన్న కోడలు ‘దిష్టి చుక్కలా’ ఉన్న ఆ ఇంటిని 10 అంతస్తుల భవనం నిర్మించేలా developmentకి ఇవ్వడానికి తన cousinతో చర్చలు అప్పటికే జరిపిఉన్నది. తన ఆస్తిని ‘తల్లికే’ (తన కోడలు ఆ సమయంలో గర్భవతి) ఇస్తున్నాననుకుంటాడు రాఘవరావు. తిండివిషయంలో, నిద్ర విషయంలో, భాష, చదువు, పిల్లలను పెంచే విషయంలో, ఇంటిని ‘కూల్చే’ విషయంలో కోడలికి, రాఘవరావుకి మధ్య మొదలైన అభిప్రాయభేదాలు తారా స్థాయికి చేరి, చివరికి ఒక్కో ఇటుక ఒక్కో జ్ఞాపకంగా, అనుభవంగా, అనుభూతిగా నిలిచి వున్న తన సొంత ఇంటినుండే వెలివేయబడే పరిస్థితి దాపురిస్తుంది ఆ దంపతులకి. ఒక వజ్రం ఉట్టి బండరాయి అని తేలుతుంది. ఆ ఇంట్లో భూకంపం వచ్చినట్టుగా భ్రాంతి కలిగించేలా కెమెరా ఊగుతుంది. ఇల్లు కుప్ప కూలబోతున్నదన్న విషయాన్ని సాంకేతికంగా సూచిస్తారు దర్శకులు. ఒక అంకం ముగిసిందని రాఘవరావుకు అర్థం అవుతుంది.  

‘బస్టాండుకు చేరిన’ రాఘవరావు దంపతులు, పిల్లలు లేని మిత్రుడు చక్రి (బ్రహ్మానందం) సలహాతో, “ఆడపిల్లకు పెళ్లి చేస్తే పాడె కట్టి పంపినట్టే”, “కూతురు, కొడుకూ ఒకటి కాదా” అని అంటున్న ‘బతకనేర్చిన’ బిడ్డ మాటలు విని మనసు మార్చుకుంటారు. ‘నల్ల బంగారం’ వంటి తీయనైన అల్లుడు (రాహుల్ సిప్లిగంజ్) మామతో బాగా కలిసిపోతాడు. ‘లగోరంగ లగోరే’ అంటూ గొంతు కలుపుతాడు, పాట అందుకుంటాడు, ఆట కడతాడు. కానీ అయినదానికి కానిదానికి కావులిచ్చుకునే, ముద్దాడే బిడ్డ ఒక వెలుగు వెలిగిన రాఘవరావుని ముద్దుగా ‘షట్ అప్’ అంటుంది, ‘ఫేక్’గా ఉండమంటుంది. మిత్రుడు చక్రి భార్యా వియోగంలో ఉంటే అతని దుస్థితిని చూసి చలించిపోయిన రాఘవరావు పొట్టు పొట్టు తాగి తన ‘దమిడి    సేమంతి’ని “నీ పక్కన నేనో గరిక పాటి కూడా కానని” అపరాధ భావంతో ప్రేమ ప్రకటిస్తాడు. అల్లుడు, ఒక వర్ధమాన నటుడు, అతని వయస్సు కుర్రాళ్లతో చిందులేస్తాడు. ఆ తెల్లారి ‘Career-conscuious’ ‘బంగారం’ మా భవిష్యత్తు నీకు పట్టదా అంటూ నిలదీసి ఆ రంగామార్తాండను ‘తన లాగా తానుండకుండా ఆంక్షలు’ విధిస్తుంది.

లండన్ లో ‘థియేటర్’ నేర్చుకున్నా King Lear సంభాషణకి, Hamlet సంభాషణకి తేడా తెలియని ఒక ‘spoilt brat’ తెలుగు సినిమా రంగాన్ని, నాటక రంగాన్ని ‘Too Loud’ అంటూ తూలనాడుతుంటే, అడ్డుపడి ఆత్మాభిమాన ప్రకటన చేసి, భాష సరిచేసుకొమ్మని, పొడి మాటలు కాదు వాటి వెనకాల ఉన్న తడిని అనుభూతి చెందమని ఆ కుర్ర కుంకకు సలహా ఇస్తాడు ‘రంగమార్తాండ’. ఆ ఔత్సాహిక నటుడి అజ్ఞానం, అహంకారాన్ని అసహ్యించుకుని కాండ్రించి ఉమ్మేస్తాడు. కాస్త సంస్కారం నేర్పమని అతడి తల్లికి గడ్డి పెడతాడు. తండ్రి అభిమాన ప్రదర్శన, తిట్ల దండకం ఎక్కడ తమ కెరీర్ ను నాశనం చేస్తుందోనన్న ఆరాటంలో, అసహనంలో తల్లి తండ్రులను పనికి రాని పాత సామాన్లలాగా సెల్లార్ కు చేరుస్తుంది ‘కాకి బంగారం’.

ప్రాణ మిత్రుడిని తన చేతులతోనే mercy killing చేసి పుట్టెడు దుఃఖంలో ఉన్న రాఘవరావును అత్యుత్సాహపు కూతురు అనుమానించి ఘోరంగా అవమానిస్తుంది. స్నేహితుడి వైద్యానికి అయిన హాస్పిటల్ బిల్లును అపురూపమైన తన గండపెండేరాన్ని అమ్మితే వచ్చిన డబ్బుతో కట్టడానికి సిద్ధమైన రాఘవరావుపై అన్యాపదేశంగా ‘దొంగ’ అనే ముద్ర వేస్తుంది జాతిరత్నం లాంటి కూతురు. ‘ఒక మాట చెప్పి తీసుకోవాలిగా.. అల్లుడికి తెలిస్తే ఏమనుకుంటాడు’ అంటూ జీవిత అనుభవాలతో పండిన రాఘవరావుకే నీతులు చెప్పే దుస్సాహసం చేస్తుంది. రంగస్థలంపైన ఈ సన్నివేశాన్ని రాఘవరావు ఒక తండ్రి పాత్రలో ఎట్లా పోషించేవాడో గానీ, గడ్డకట్టిన తనలోని దుఃఖం అంతా ఆ అవమాన భారానికి కరిగి కట్టలుతెగుతుంది. రాఘవరావు తన బంగారంపై ప్రచండ మార్తాండుడిల విరుచుకుపడతాడు. తప్పు తెలుసుకుని కూతురు పశ్చాత్తాప పడ్డా ఆ అర్థరాత్రి మనసువిరిగి తన ‘రాజు గారితో’ రంగమార్తాండ సొంత ఊరికి పయనమవుతాడు. దీంతో మరో అంకం ముగుస్తుంది.

ఒక గుడి సమీపంలోని నిర్మానుష్యంగా ఉన్న ఒక చెట్టుకింద ఆ దంపతులు సేద తీరుతారు. తెల్లారి ఎనిమిదింటికి బస్సు. ‘To be, not to be! That is the question’ని తరచుగా ఉటంకించే రాఘవరావుకు అదసలు ప్రశ్నే కాదని, మధ్యలో వచ్చిన వారు మధ్యలోనే పోయారని, తామిద్దరం ఒకరికి ఒకరుగా ఉందామంటూ కమిలిన గుండెకు ఓదార్పు లేపనం పూసి నిద్రలోకి జారుకున్న ‘రాజు గారు’ తెల్లవారినా కళ్ళు తెరవరు. నిద్ర పోయే ముందు అక్కడి నాగదేవత చుట్టూ ధగ ధగ కాంతులతో వెలుగుతున్న దీపాలు తెల్లారేసరికి ఆరిపోతాయి. ఒక మహిళ ఆ వెలుగు ఆవిరైన ప్రమిదలను ఏరుతుంది. మరో రోజు వెలిగించడానికి సిద్ధం చేయాలి కాబోలు. ఊరికి వెళ్లాల్సిన ‘రాజు గారు’ మరేదో లోకానికి పయనమవుతారు. గుండె పగిలి, మనసు విరిగి జీవచ్ఛవంలా మారతాడు రంగామార్తాండ.

ఒక ధాబాలో ఎంగిలి కంచాలు ఎత్తి,  కడిగే పనిచేస్తుంటాడు. మళ్ళీ ఆ ఔత్సాహిక నటుడి కంట పడతాడు. ఇప్పుడా నటుడు నటనలో శిక్షణ తీసుకుని, వ్యక్తిత్వంలో పరివర్తన తెచ్చుకుంటాడు. అదే సమయంలో రాఘవరావు పిల్లలూ కనిపించకుండా పోయిన తమ తల్లితండ్రుల ఆచూకీ తెలుసుకోవడం కోసం ప్రయత్నాలు చేస్తుంటారు. తాను ఎన్నో ప్రదర్శనలు ఇచ్చి, రంగమార్తాండగా రూపాంతరం చెందడానికి వేదికైన ‘కళా భారతి’ కాలి బూడిద అయ్యిందన్న వార్త టీవీలో చూసి నిర్ఘాంతపోయిన రాఘవరావు ఆ యువ నటుడితో హైదరాబాద్ వస్తాడు. అప్పుడు తనకు మిగిలిన ఏకైక బంధం ఆ కళా భారతి. చెల్లా చెదురైన వస్తువులు, వేలాడుతున్న ఫ్యాన్, బూడిదైన కుర్చీలు, శవ దహనం తర్వాత శ్మశానంలో మిగిలిన బూడిదలా మారింది కళాభారతి. అచ్చం రాఘవరావు జీవితంలాగా..

తన నాటక జీవితమే సర్వస్వంగా బతికిన వ్యక్తి, ఆ రంగంలో ఉచ్ఛ స్థితిలో ఉన్నపుడే retirement ప్రకటించి, పోషించిన పాత్రల నుండి, ఆ ‘పార్థివ శరీరాలను’ మించిన తన అస్తిత్వం కోసం ప్రయాణం సాగిస్తాడు. కన్న బిడ్డలకు తనకు ఉన్న బంధం పరిమితులను అర్థం చేసుకుంటాడు. ““నిజమైన రంగమార్తాండ నువ్వేరా.. కాలం నన్ను నటుడిగా నిలబెట్టింది.. నిన్ను కాలితో తన్నింది..” అని తన హితుడు, స్నేహితుడు అయిన చక్రితో అణకువగా అంటాడు. తన ప్రతిభా పాటవాలకు తన ప్రయత్నమే కాదు.. అదనంగా దైవమో, మరేదో అదృశ్యశక్తో కారణమని గ్రహిస్తాడు. జీవితాంతం తనకు అండగా ఉన్న మిత్రుడికీ సహాయం చేయలేని తన ఆశక్తతను గుర్తిస్తాడు. అన్నం తినిపించిన చేతితోనే చావుని తినిపిస్తాడు! ‘నీవు లేక నేను లేను’ అని భార్యతో అన్న వ్యక్తే ‘మునిమాపు ముసిరేటి వేళ, వీడిపోయే నీడలా’ వెళ్లిపోతే ‘శుబ్బరంగా బతికే ఉంటాడు’. జీవిత చరామాంకానికి చేరుతాడు రంగమార్తాండ రాఘవ రావు.        

చివరకు శ్మశాన సదృశంగా ఉన్న కళాభారతిలో ‘నేనెవర్ని?’ అని బిగ్గరగా అరుస్తాడు.. తాను రంగస్థలంపైన పోషించిన పాత్రలు రావణ బ్రహ్మ, దుర్యోధనుడు, గిరీశం, మురారి ఇంకా ఎన్నో.. ఇవే తానా? నిజ జీవితంలో పోషించిన భర్త, స్నేహితుడు, కొడుకు, తండ్రి, తాత, సంఘంలో ఒక గౌరవనీయ వ్యక్తి.. ఇవి తానా? ఇవేవీ కాదు తాను.. Life is a sad play to be lived happily అనేదే నిజమా? ఆనందం విషాదానికీ, విషాదానికీ మధ్య విరామం అన్నదే సత్యమా? కాదు! వీటన్నిటికీ తాను ఒక సాక్షి. రంగస్థల పాత్రలను ధరించి, విసర్జించినట్టుగానే, ఆ జీవిత పాత్రలను పోషించి వదిలేసిన నిత్యమూ, సత్యమూ, ఆద్యంతం లేని ఆత్మ తాను. అందుకే మన నిలయం నర్తనశాల.. మన కొలువు విరాట రాజు ఆస్థానం.. మన జీవితం ఒక విరాటపర్వం.. ఏదో ఒక రోజు ముగించాల్సిన అజ్ఞాత వాసం.. అప్పటిదాకా బాయిలోని గిలక లెక్క తిరుగుతూనే ఉంటుంది భూమి.. కాలచక్రం తన భ్రమణం ఆపదు.. ఎంత ‘ఎలిగినోడయినా మలిగిపోక’ తప్పదు.. అందుకే ఆ దేవుడు జేబుల పెట్టిన ఆ ‘వంద’ తోటి, సాటి మనుషుల మందల కలిసి కాస్త ప్రేమ పంచితే ‘పేరు నిలవడతది’. (కాసర్ల శ్యామ్ రచన)

నెన్నుదుటిపైన విధాత రాసిన రాతను దిగువనున్న కళ్ళతో మనం చదవాల్సిన పనిలేదు.. పైనున్నవాడు నడిపే నాటకంలో మనం నటులమైనా మన పాత్రల్ని మనమే చూసుకునే ప్రేక్షకులమూ అవ్వాలి.. పువ్వై విరిసే ప్రాణాన్ని, పండై మురిసే ప్రాయానికి సాక్షులమవ్వాలి.. అప్పుడు మళ్ళీ మళ్ళీ వందేళ్లు రోజూ సరికొత్తగానే ఉంటాయి.. బతకడమంటే ఏంటో తెలుపుతాయి! (సిరివెన్నెల రచన)

సమరానికి ముందు అర్జునుడికి అవసరమైన సందేశాన్ని శ్రీకృష్ణుడు భగవద్గీత రూపంలో అందిస్తే, జీవిత సమరానికి అవసరమయిన జ్ఞానాన్ని సిరివెన్నెల, కృష్ణవంశీ ‘రంగామార్తాండ’ రూపంలో మనకందించారు. అందుకే నేటి సమాజానికి అవసరమైన ఆత్మ జ్ఞాన ‘గీత’, రంగమార్తాండ! 

'భర్త డే' - కథ

(Short Story. Wrote in 2014)

‘మేడమ్, మీరు మొన్న కార్ లోన్‌కి అప్లయ్ చేసుకున్నారు కదా... మీకు లోన్ సాంక్షన్ అయ్యింది’

టెండూల్కర్ 199వ మ్యాచ్ మధ్యలో హిందీ భాషలో వస్తున్న వ్యాపార ప్రకటనను చూస్తోంది మృదుల... సోఫాలో రాఘవ్ పక్కన కూర్చొని.

ప్రకటనలోని యువతి తన భర్త వైపు ఏమిటిది అన్నట్టు చూస్తుంది.

‘రేపు మీ పుట్టిన రోజు కదా... హ్యాపీ బర్త్‌డే మేడమ్...!’

‘సర్ప్రైజ్...!!!’ అంటాడు టీవీ ఆడ్‌లో యువ భర్త.

‘ఉండే..!’ నోటిని, పెదాలను వింతగా పెట్టి కొంత గర్వంతో... సర్ప్రైస్ ముందే తెలిసిపోవడంతో కొంచెం నిరాశతో... యువ భర్త స్పందన.

యువతి మొహం సంతోషంతో, కళ్ళు నీళ్ళతో నిండిపోతాయి.

అంతే స్థాయిలో ఎక్సైట్ అయ్యింది మృదుల.

అప్రయత్నంగానే ‘అబ్బ...’అన్నది.

పక్కనే కూర్చున్న రాఘవ్ దాన్ని పట్టించుకున్నట్టు కనిపించలేదు. తరువాతి ఓవర్‌ని చూస్తూ ఏ విధమైన స్పందన బయటకి రానివ్వలేదు.

కళ్ళతోనే కసురుకుంది మృదుల. ‘ముద్దపప్పు...’ శబ్దంలో చెబితే దానర్థం అది. అయితే ఆరోజు అట్లా తిట్టడం అదే మొదటిసారి కాదు.

ఒక్కరోజులో పెళ్ళాంతో ‘ముద్దపప్పు’ అని తిట్టించుకోవడం అనే క్యాటగిరీ కింద అతనికి ఈజీగా గిన్నిస్ బుక్‌లోకి ఎంట్రీ దొరుకుతుంది.

ఎందుకంటే ఆ రోజు మృదుల పుట్టినరోజు. పెళ్ళైన తర్వాత రెండవది. ఒక్కసారి గతంలోకి వెళ్ళిపోయాడు రాఘవ్.

***
‘మీకు తిక్క... ’ నిశ్చితార్థానికి కొద్ది రోజులముందు తన ఫియాన్సీని అలా తిట్టడం కొంచెం సాహసమే... కొంచెం కాదు... వాళ్ళలాంటి సోకాల్డ్ సాంప్రదాయ కుటుంబాల్లోనయితే చాలా పెద్ద సాహసం... అయినా తిట్టింది మృదుల.

కారణం... రాఘవ్ పుట్టినరోజు నాడు తనను కనీసం ‘విష్’ చేయకపోవడం...

అవును మరి... పెళ్ళి నిశ్చయం కాగానే వచ్చింది... ఎంతో ప్రత్యేకమైంది... ఎన్నో అంచనాలు, లెక్కలు వేసుకుంది మృదుల.

బంధువులూ, స్నేహితుల గుచ్చి గుచ్చి అడగడం సరేసరి... తమ జీవితాలను పూటకో పంచాయతీ, రోజుకు నాలుగు సర్దుబాట్లతో గడిపేవారు పక్కవాళ్ళ పెళ్ళాలకు, మొగుళ్ళకు వాళ్ళ వాళ్ళ పెళ్ళాలు, మొగుళ్ళు (కాదు కాదు మొగుళ్ళు ముందూ పెళ్ళాలు తర్వాత...!) ఏం కానుకలు ఇచ్చారు... ఎలా విష్ చేసారు... ఎలా బర్త్‌డే, మ్యారేజ్‌డేలను ‘ఎంజాయ్’ చేసారు అని ఆత్రుత పడడం నిజంగా మనోవైజ్ఞానిక విశ్లేషణలకు అత్యంత పోటెంట్ వస్తువనిపిస్తుంది.

నిజానికి మృదుల ఈ ప్రభావాలకు కొంచెం దూరం... అయితే పొద్దట్నించీ ఎదురుచూసింది తమ పరిచయంలో మొదటి పుట్టినరోజు కదాని. ఏ సర్ప్రైజ్ గిఫ్ట్ ఇస్తాడోనని ఎదురుచూసిన తనకు రాత్రి తొమ్మిదవుతున్నా అసలు విష్ కూడా చేయకుండా షాకిచ్చాడు.

చూసీ చూసీ... ఇక లాభం లేదనుకొని మెసేజ్ పెట్టింది...

‘ఇవ్వాళ నా పుట్టినరోజు... మీకు గుర్తుందనుకుంటాను...’

అయినా సమాధానం లేదు... భరించరాని మరో గంట సమయం...

ఓపిక నశించి ఫోన్ చేసింది... ఓ వంద సార్లు... రాఘవ్ ఆన్సర్ చేయలేదు... హండ్రెడ్త్ టైమ్ లక్కీ...!

‘ఏం బాబూ... అంత బిజీనా... కనీసం బర్త్‌డే రోజు గ్రీట్ చేసే తీరిక, ఓపిక కూడా లేదా మీకు?’ ఆమె గొంతులో కోపం పలకలేదు... ఆర్తి మాత్రమే ధ్వనించింది.

తన సర్వస్వం కాబోతున్న వ్యక్తి తన పుట్టినరోజును కూడా పట్టించుకోక పోవడం ఆమెకు మింగుడు పడడంలేదు.

గుండే సంద్రమయ్యి కంటినుండి పొంగుతోంది... సరిగ్గా వంద కిలోమీటర్ల దూరంలో ఏకాంతంగా ఉన్న రాఘవ్ కి ఆ విషయం తెలుస్తూనే వుంది...

ఆమె సున్నితత్వానికి తన మనసు ఉప్పొంగింది... కిలోమీటర్లు కరిగిపోయాయి... నిశ్శబ్దంలోనే ఆమె మనసును హత్తుకున్నాడు.

అవును తనది క్షమించరాని తప్పు... పుట్టినరోజు బహుమతిని ఆశించడం చాలా సహజం... బహుమతి కాకపోతే కనీసం కొన్ని తియ్యటి మాటలు... అందులో పెళ్ళితో త్వరలో ఒక్కటవబోతున్న జంటకు ఎన్ని విషయాలుంటాయి మాట్లాడుకోటానికి... కానీ తను పూర్తి భిన్నంగా... అది నమ్మకద్రోహం...

కానీ... తనకు కారణం ఉంది... అదే రోజు తన పెదనాన షష్టి పూర్తి కావడంతో రోజంతా నిజంగానే బిజీగానే ఉన్నాడతను... ఏదో మొక్కుబడిగా విష్ చేసి ఉండొచ్చు... కానీ అది తన నైజం కాదు... అన్‌డివైడెడ్ అటెన్షన్ యివ్వాలనుకున్నాడు... అందుకే ప్రత్యక్షంగానే కలుద్దామనుకున్నాడు...

కానీ వీలు పడలేదు...

అది అతన్ని నిరాశపరచింది. అనుకున్నది అనుకున్నట్టు కాకపోతే అంత త్వరగా కోలుకోలేడతను. ‘ప్లాన్‌ బీ’ అంటే అతనికి అసహ్యం. అతని పర్సనాలిటీలో అతి పెద్ద సమస్య అదే. ఎయిమ్ ఫర్ ద స్టార్స్... యూ విల్ అట్‌లీస్ట్ లాండ్ ఆన్ ద మూన్... అని సామెత. కానీ తనకు మాత్రం చుక్కలను తాకాలనుకొంటే తాకాల్సిందే... తక్కువ దేనికీ అంగీకరించడు... స్వీకరించడు.

ఆ రోజు కూడా అదే జరిగింది. మృదుల పుట్టినరోజు కోసం ముందే షాపింగ్ చేసి గ్రీటింగ్ కార్డు, గిఫ్ట్ కొన్నాడు. కాని అనుకోని అవాంతరం రావడంతో తన వద్దకు వెళ్ళలేక పోయాడు. అది అతన్ని బాధించింది. తను అనుకున్నట్టు ప్రత్యక్షంగా వెళ్ళలేనపుడు ఫోన్లో శుభాకాంక్షలు చెప్పడం అనవసరం అనుకున్నాడు. అందుకే తను ఫోన్ చేయలేదు... అదే చెప్పాడు... అందుకు ప్రతిగా అందుకే ఆమె నుండి సత్కారంగా ‘తిక్క’నిపించుకున్నాడు.

అప్పటికి రాత్రి పదకొండున్నరయ్యింది. వివరణ యిచ్చిన తర్వాత గుండె తేలికయ్యిందతనికి. ఇద్దరూ మరో రెండున్నర గంటలు తేలిక పడ్డ గుండెల్ని తమ మాటల ద్వారా విరహంతో నింపుకొని మళ్ళీ బరువు చేసుకున్నారు. ఇప్పుడు దూరం మరింత భారం అయ్యింది. ఒక్కసారిగా కలుసుకొని శరీరాలను ముడివేసుకోవాలన్న ఆవేశం... మనసులెలాగూ ముందే ముడి పడి పోయినయి.

‘అయినా రేపు ఉదయం వరకు బర్త్‌‌డే అన్నట్టే... నన్నెవరూ అర్దరాత్రి 12 గంటలకు విష్ చేయరు...’

ఒక్కసారిగా జ్ఙానోదయమయినట్టు లేచాడు రాఘవ్.

అప్పటికి రెండయ్యింది. ‘సరే సరే... ఉంటా... బై బై...’ అని అర్ధంతరంగా ఫోన్ పెట్టేసాడు. తన ఆగానికి మళ్ళీ విస్తుపోయింది మృదుల.

కాసేపు ఆలోచించాడు. తనను సూర్యోదయం లోపల కలవాలని నిశ్చయించుకున్నాడు.

ఒక గంట ఆగి బయల్దేరాలనుకున్నాడు. నడము వాల్చాడు. ఎంతకీ రెప్ప అంటుకోదు. గంట గడవడం గగనమయ్యింది.

మూడింటికి తన కజిన్‌తో కలిసి బయల్దేరాడు. నవంబరు నెల. చలి విపరీతంగా ఉంది. వంద కిలోమీటర్ల దూరం. బైక్‌పై ప్రయాణం.

నేషనల్ హైవే నెంబర్ 7. డెబ్బై కిలోమీటర్ల తర్వాత గతుకుల, అతుకుల రోడ్డు. మొత్తానికి రెండు గంటల్లో గమ్యం చేరుకున్నాడు.

అప్పటికే నిద్ర లేచి పని మనిషికి అంట్ల గిన్నెలను వేస్తోంది మృదుల. సుఖనిద్ర తర్వాత ఫ్రెష్‌గా ఉంది సహజంగా... చలికాలం ఉదయపు మంచుకు తడిసి సూర్యకాంతిలో తళతళా మెరిసే చిగురుటాకులా... దూరంనుంచే నిశ్శబ్దంగా గమనిస్తున్నాడు... కాదు... ఆమె అందాన్ని ఆస్వాదిస్తున్నాడు.

తన శరీరంనుండి ఏవో తనని విడిపోతున్న ఫీలింగ్‌‌తో చుట్టూ చూసింది మృదుల. ఎదురుగా రాఘవ్...!!!

గుండె కిందకీ పైకీ ఓ పదిసార్లు జారీ, లేచి కుదుటపడటానికి కొన్ని నిమిషాలు పట్టింది. నోరు విప్పార్చి బొమ్మలా నిలబడింది. కాలం అట్లాగే ఫ్రీజ్ అయితే బాగుండనుకున్నాడు రాఘవ్. ఏ చిత్రకారుడు, శిల్పకారుడూ కనీసం దరిదాపులకు కూడా వ్యక్తీకరించలేని అత్యంత సహజమైన సౌందర్యం అది. క్రుత్రిమ సాధనాలకు అందని ఆ సౌందర్యాన్ని తన కళ్ళద్వారా గుండెలోపల శాశ్వతంగా ప్రతిష్టించుకున్నాడు.

‘హ్యాపీ బర్త్‌డే...!!!’

వెంట తెచ్చిన గ్రీటింగ్ కార్డు, గిఫ్ట్‌ను యిస్తూ విష్ చేసాడు. ఆమె కంటినుండి జారిన రెండు చుక్కలు ‘థాంక్స్‌’ చెప్పాయి. మేమూ చెబుతాం థాంక్స్ అంటూ ముందకు వస్తున్న పెదాలను ఎలాగోలా ఇద్దరూ నియంత్రించారు చుట్టూ ఉన్న పరిస్థితుల ప్రోద్బలంతో...

ఉదయిస్తున్న సూర్యుడి కాంతి పడ్డ ఆమె మొహం చంద్ర బింబంలా నిండుగా ప్రకాశిస్తోంది. అనిర్వచనీయమైన అనుభూతి పొందిన మనసు అభివ్యక్తీకరణ అది... అప్పుడు ఆరయ్యింది...

***

సాయంత్రం ఆరవుతోంది... మెల్లగా మృదులలో బర్త్‌డే ఉత్సాహం ఆవిరవుతోంది...

ఏమిటితను? పొద్దట్నించీ ఇంట్లో తన తోనే ఉంటాడు... తనముందే కుటుంబసభ్యులు, బంధువులు, మిత్రులు శుభాకాంక్షలు చెబుతుంటే పక్కనే ఉంటాడు... పల్లెత్తు మాట మాట్లాడడు... చిరునవ్వులు కురిపిస్తాడు...

తనే ఫలానా వాళ్ళు ఫోన్ చేసారని చెప్తే ‘ఓహో అవునా...’ అంటూ ముక్తసరిగా అంటాడు.

నిజంగానే వీడికేమన్నా తిక్కా...? వీరు... ఈయన... వీడు అనే పదాలు ఆడవారి కోపం స్థాయికి సమాంతరంగా, అనులోమంగా ప్రయాణిస్తాయి. ‘వీడు’ వరకు మ్యాటర్ వచ్చిందంటే మాటల యుద్ధానికి మిల్లీ మీటర్ దూరం వరకు వచ్చినట్టే.

మామూలు రోజుకీ ఈ పుట్టినరోజుకీ ఏం తేడా...? కాదు కాదు ఏం ప్రత్యేకం...?

పొద్దున్న ఆరింటికే లేచి ఓ అరగంట తలస్నానం చేసి తనకు ఇష్టమైన చీర కట్టుకుని, తనకు నచ్చినట్టు తయారయ్యి, తనకు నచ్చిన వంటలు చేసింది. ఇక్కడ తనకు అంటే రాఘవ్ కని అర్థం. అసలు బర్త్‌డే నాదా తనదా...? తనలో తనే ప్రశ్నించుకుంది.

తొమ్మిదింటికి దగ్గరలోని వెంకటేశ్వరాలయంకు పోయి మొత్తం కుటుంబం పేర అర్చన చేయించడం... గుళ్ళో కాసేపు వెంటవచ్చిన తన అన్నతో కలిసి ఏవో జనరల్‌ ముచ్చట్లు పెట్టడం... ఇంటికి వచ్చి మళ్ళీ భోంచేయడం... కష్టపడి (మృదుల) చేసిన ఇష్టమైన (రాఘవ్ కి) వంటలను ఏమాత్రం కష్టపడకుండా (రాఘవ్) సుష్టుగా (మళ్ళీ వాడే) తినడం (మనసులో మెక్కడం అనే అనుకుంది)... తినడం, తాగటం, వాగడం కాకుండా అంటే ఫేస్‌బుక్, తెలంగాణ, ఆర్ట్‌ ఆఫ్‌ లివింగ్, క్రికెట్ మ్యాచ్...

ఏముంది స్పెషల్ ఈ రోజు...? అంతా రొటీన్... ఇంకా మాట్లాడితే రోజుకంటే ఎక్కువ పని, అలసట.

తనకు నచ్చినవి చేయడం నాకు నచ్చుతుంది... కాబట్టే చేసానివన్నీ.... కానీ నాకు నచ్చిన ఆ ఒక్క పనీ తను చేయడేం...? తనను దగ్గరకు తీసుకుని ఒక్కసారీ ‘హ్యాపీ బర్త్‌డే ’ అనడేం...? ఇది తనంటే పట్టింపు లేకపోవడమా...? లేదా విషెస్ చెప్పకుండా నన్ను ఆట పట్టించడమా...? అయినా మిసెస్‌కు విషెస్ చెప్పని ఏ స్పీషీస్ వీడిది...? అబ్బ... దీనికి రైమింగొకటి.... వీడి ఫ్రెండెవడో తన పెళ్ళానికి ఐ-ఫోన్ కొనిపెట్టాడట... సిగ్గులేకుండా మళ్ళీ వాడి ఫేస్‌బుక్‌ అప్‌డేట్‌ని తనే చూపించాడు... ఐ-ఫోన్ మన బతుక్కి... కనీసం ఉన్న ఫోన్‌కి తన డొక్కు ఫోన్‌నుంచి ఓ మెసేజ్ గతి లేదు... వీడి కంటే పదేళ్ళు చిన్నవాడు ఆ శీను, పూజాకి బర్త్‌డే రోజు ఎంత సర్ప్రైజ్ ఇచ్చాడు... మా విక్రాంత్ వాడి భార్య పుట్టిన రోజు ఫేస్‌బుక్‌ వాల్ అంతా ఎంతటి సందడి చేసాడు... సినిమాలు, షికార్లు, పార్టీలు, హోటల్లో డిన్నర్లు, ఎగ్జిబిషన్సు, జాలీ రైడ్స్, హాలిడే ట్రిప్స్... సరే బయటకు వెళ్ళడం కష్టం... ముక్త నన్ను విడిచి అంత సేపు ఉండలేదు... దానికి ఇంకా పది నెలలే... పోనీ... డైమండ్స్, గోల్డ్‌రింగ్స్, కపుల్ ఫోన్స్, వాచెస్, బ్యాంగిల్స్... అబ్బ... ఎన్ని ఉన్నాయి ఇవ్వడానికి... ఏం నేనెప్పుడన్నా ఇవి కావాలన్నానా... నిజంగా నాకవి అవసరం కూడా కాదు... అవి వాడిపై నాకున్న ఇష్టాన్ని ఏ విధంగానూ ప్రభావితం చేయవు... కానీ రసాయన చర్యలో ఉత్ప్రేరకంలా కొంచెం 'స్పీడు' పెరుగుతుంది కదా... వాటికి వేరే దారులయితే ఉన్నాయి కానీ ఎవరన్నా అడిగితే చెప్పడానికయినా ఉండాలి కదా... అసలు ఎవరికోసమూ కాదు... ఈ రోజు గుర్తుగా ఏమయినా ఉండాలి కదా... కనీసం ఏదయినా కొంచెం కొత్త పద్ధతిలో ఒక్కసారి... ఒకే ఒక్కసారి గట్టిగా కౌగిలించుకొని ఐ లవ్‌ యూ అనయినా గాఢంగా చెప్పడు... పొద్దట్నించీ ఎదురుచూస్తున్నా... ఏ పని చేస్తున్నా వీడెప్పడు నన్ను విష్ చేస్తాడా అని ఆలోచించడం... ఫోన్ చేసిన ప్రతీ ఒక్కరూ అదేదో జాతీయ సమస్య అయినట్టు రాఘవ్ ఏం గిఫ్ట్ ఇచ్చాడే... ఎక్కడెక్కడికి వెళ్ళారే... ఎట్లా ‘ఎంజాయ్’ చేస్తున్నారే...? అంటూ వెధవ ప్రశ్నలు... వీడు చూస్తే శుద్ధ మొద్ధావతారం... మూర్తీభవించిన బుద్ధావతారం... మన గ్రహచారం... అపచారం... అపచారం... అని మనసులో చిక్కుముడి పడ్డ ఆలోచనలను దాటుకుంటూ కొంచె రిపెంటయ్యింది మృదుల.

దైవభక్తి ఎక్కువ కదా... ప్రత్యక్షదైవం అంటే ఇంకా... ప్రత్యక్షదైవం పతియే కదా...

***

'హ్యాపీ బర్త్‌డే మృదుల అత్తా...' పదకొండేళ్ళ పవన్... రాఘవ్ మేనల్లుడు విష్ చేసాడు... వాడు గీసిన డ్రాయింగ్ గిఫ్ట్ చేస్తూ... వెనకే ఆరేళ్ళ మేన కోడలు మనస్వి 'కేక్ ఏది...? డెకరేషన్ ఏది...? గిఫ్ట్స్ ఎక్కడ...? బర్త్‌డే అంటే ఇట్లానే చెస్తారా...?' అంటూ వరుస ప్రశ్నలేసింది.

'అట్లా పెట్టు గడ్డి...' పైకి మాత్రం నవ్వి ఊరుకుంది మృదుల.

ఈ జనరేషన్ పిల్లలు దేనికీ కాంప్రమైజ్ అవ్వరు. రాఘవ్ ఏ ఆదిమ ఆటవిక యుగపు విచిత్ర జంతువో అన్నట్టు చూసింది మనస్వి. పొద్దటినుండి మెయింటైన్ చేస్తూ వస్తున్న కృత్రిమ గాంభీర్యం... కేక్ కోసేపుడు పగిలే బర్త్‌డే బెలూన్ అయ్యింది.

భోజనాలయిన తర్వాత ఎక్కడి వాళ్ళక్కడ వెళ్ళిపోయారు మృదుల, రాఘవ్ లను ఏకాంతంలో వదిలేసి... వంటింటి పనంతా పూర్తి చేసుకొని బెడ్ రూంలోకి వచ్చింది మృదుల కనీసం ఇప్పుడైనా నోరు విప్పుతాడా...? అని ఆలోచిస్తూ...

ముక్త ని ఎత్తుకొని 'చూడరమ్మ సతులాల' పాట పడుతూ నిద్ర పుచ్చుతున్నాడు రాఘవ్... నిద్ర పోయిన ముక్తని బెడ్ పై పడుకోబెట్టాడు. ఓ చిత్రాతి చిత్రమైన నవ్వు నవ్వి తనూ పడుకున్నాడు.

కోపం కనురెప్పల మత్తడి దాటి కన్నీటి ధారయ్యింది. తనలో తను గొణుక్కుంటూ మంచానికి మరో వైపు తిరిగి పడుకుంది. టాప్ ఆంగిల్లో చూస్తే అదొక సూపర్బ్ సీన్. ఎటు వైపు తిరగాలో తెలియక నిద్రలోనే ముక్త అటూ ఇటూ తిరుగుతోంది!

'హ్యాపీ బర్త్ డే...!' మెసేజ్ బీప్ గదిలో నిశ్శబ్దాన్ని... మృదుల మదిలోని నిరాశను ఏక కాలంలో మాయం చేసింది. టైం చూసింది... 11.59 pm.

ముసి ముసి నవ్వుతున్న రాఘవ్ ను చూసి మృదుల కోపం బుస బుసా పొంగింది.

'ఏంటో మీరు... అస్సలు అర్థం కారు... మా వాళ్ళు అందుకే చెప్పారేమో... ఒకరికొకరు అర్థం కావాలంటే ఓ పదేళ్ళయినా పడుతుందని'

'ఇందులో అర్థం కాకపోవటానికి ఏముంది...? హ్యాపీ బర్త్ డే... పుట్టిన రోజు శుభాకాంక్షలు...'

'అదే ఎప్పుడు...? ఎప్పుడూ అని...? ఇంకో పది సెకన్లయితే రోజు గడిచిపోతుంది... అప్పుడు'

'ఎప్పుడు చెప్పామన్నది కాదమ్మా.... మెసేజ్ పడిందా లేదా...'

'మీకు నవ్వులాటగానే ఉంటుంది... పొద్దున్న లేచినదగ్గర్నించీ... కాదు... నిన్న రాత్రి పన్నెండు దాటినప్పటినుంచి ఎదురుచూస్తున్నాను... ఆ మూడు ముక్కల కోసం... రోజు మొత్తం ఎందరు ప్రత్యక్షంగా, ఫోన్లో పలకరించినా, మెయిల్లో మెసేజ్ పెట్టినా నా ధ్యాసంతా మీ పైనే ఉంది... రోజంతా... '

' అవునా...'

'బాబూ మీకో దండం... ఆ మూడు అక్షరాల అర్థం ఏమిటో గానీ... పొద్దటినించి ఓ వంద సార్లు అని ఉంటారు... మనసుల్ని పిండేస్తారు...'

మ్యాటర్ సీరియస్ అవుతుందని గమనించిన రాఘవ్ కొంచెం స్వరం మార్చాడు

'అసలు బర్త్ డే ఎందుకు జరుపుకుంటారు...? జీవితపు బీజానికి రూపం, గుణం, కాలం, యోగాలను అద్దిన సృష్టికర్తకు... ఆ బీజాన్ని నాటి, ఒదిగి పట్టుకొని జన్మనిచ్చిన తల్లి తండ్రులకు... ఆ బీజం మొక్కగా మొలకెత్తడానికి నేలా, నీరు, ఎండా, గాలి, ఆకాశం అయిన ఉపాధ్యాయులకు, గురువులకు... మొక్కకు చుట్టూ పాదులా నిలబడి రక్షణ కవచమైన తోబుట్టువులకు... జీవన వనంలోకి వసంతాన్ని ఆహ్వానించి, ప్రతీ గ్రీష్మాన్నీ మరపింప జేసిన స్నేహితులకు... మొక్కకు చుట్టూ కంచెలా కష్ట సుఖాల్లో తోడునిలిచే బంధువులకు... ఎదిగిన చెట్టుకు పూలు, పండ్లతో కొత్త సొగసులనద్దిన జీవిత భాగస్వామికి... ఇట్లా తమ జీవితపు అస్తిత్వానికి మూలమైన, కారణమైన, పోషకులైన, ప్రేరకులైన వారందరినీ తలచుకోవడం... మనస్ఫూర్తిగా కృతజ్ఞతలు చెప్పుకోవడం... అదీ పుట్టిన రోజు జరుపుకోవడానికి అసలు ఉద్దేశ్యం... నాదృష్టిలో...'

'ఒహొ... అయితే మా పుట్టిన రోజున మమ్మల్నెవరూ గుర్తుచేసుకోనవసరం లేదన్నమాట... బాగుంది...'

'నా దృష్టిలో గుర్తుచేసుకోవడం అంటేనే రెండు వైపులా సాగే ప్రేమ ప్రవాహం... నీవు ప్రేమతో పంపిన నిశ్శబ్ద సందేశం 'బూమరాంగ్'లా రెట్టించిన ప్రేమతో మళ్ళీ నిను చేరుతుంది...'

'మరి పొద్దట్నుంచీ నేను సిగ్నల్సు పంపుతూనే ఉన్నాను ఓ మహానుభావుడికి... మరి ఒక్కటీ తిరిగిరాలేదు ఎందుకో...?'

'తప్పకుండా వస్తుంది... సముద్రం ఆకాశాన్ని ఆవిరి రూపంలో పలకరిస్తే... వాన రూపంలో ఆకాశం కరగాల్సిందే... సముద్రాన్ని మళ్ళీ కలవాల్సిందే...'

' బాబూ... ఈ అనాలజీస్ వద్దు... పొద్దటినించీ చేయకుండా ఇప్పుడు విష్ చేయడంలో అర్థం ఏమిటో సెలవిస్తారా...? తెలుగులో...!'

'అందరిలా ఉదయాన్నే నేనూ విష్ చేసుంటే మహా అయితే ఓ గంట పాటు అది నీ మనసులో ఉండేది... అంటే ఇమ్మీడియట్ మెమొరీలో... ఆ తర్వాత నేనూ అందరిలో ఒక్కడినైపోతాను కదా... అందుకే ఈ రోజంతా నిను విష్ చేయకుండా నీ ఆలోచనల్లో నేను మాత్రమే ఉండాలని కోరుకున్నాను. అట్లాగే నిను విష్ చేయాలనే ఆరాటాన్ని ఆపుకోలేక... అట్లాగని ముందే విష్ చేసి నీ మనసులో 'నో వెకెన్సీ' బోర్డు చూడ్డం ఇష్టం లేక ప్రతి క్షణం నీ ధ్యాసలోనే ఉన్నాన్నేను. నీ ఆలోచనల లోకంలో ప్రతీ చోటునీ అక్రమించాలనుకున్నాను... అది దురాక్రమణ అయినా సరే...! అట్లే నా తలపుల తలుపులు తెరిచి నీ కోసం ప్రతీ ప్రదేశాన్నీ రిజర్వు చేసాను... ఈ ప్రత్యేక అహ్వానితురాలి కోసం... సామ్రాట్టునై... సామంతుడనై... శిక్షకుడనై... శిక్షితుడనై... నీలో నేను... నాలో నీవు... నువ్వు నేనై... నేను నువ్వై... నేనూ నీవూ మనమై... ఒకటై... అభిన్నమై... అభేదమై... అద్వైతమై...!'

అర్ధంతరంగా ఆపాడు రాఘవ్...

'హుమ్మ్...మ్మ్...మ్మ్... కొంచెం నాటకీయత ఎక్కువైంది బాబూ... అయితే నీ కాన్సెప్ట్ నచ్చింది బతికిపో...! వెయిట్... వెయిట్... అయితే ఇది నా 'బర్త్ డే' కాదన్నమాట... నా 'భర్త డే' అన్నమాట... బాగుంది... బాగుంది...'

అభిన్నతకు, అభేదానికి, అద్వైతానికి లౌకిక అభివ్యక్తిగా ఆ జంట గాఢ ఆలింగనంలో ఒడలు మరిచింది.

****

'100% attendance' never my criterion for an 'ideal student'!

Photo courtesy: Metro India

A few months back, I accompanied my father to an ophthalmologist. Waiting for our turn to consult the doctor I noticed a girl around 10 to 12 years reading an English comic book. Almost spontaneously I called the girl, ‘Wow, Great!’

I also drew my father’s attention to it. I said, ‘Nana, see how studious the girl is, she is not wasting her time even while waiting for her turn to see the doctor.’ He was not moved at all! In fact, he said, “This is the state of our parenting, pathetic!” 

I wondered what was so pathetic about it. He was clear in his statement. He continued, “She can’t spend even half an hour talking to her parents or with the boy (probably her brother) who has been struggling to engage her in a conversation! And look at the mother; even she doesn't feel it as an opportunity to pass some of her wisdom to the young generation!”

“Today’s children are not taught how to mingle with others and on a large scale – with the society. That’s why they can’t spend time with their own kith and kin. They enjoy getting choked by their solitude,” saying this he stopped. I nodded in agreement.

Two days back when I read the story of a girl – Varsha – I felt like a déjà vu! The girl never missed a single day in school, college for 20 long years!  I thought it should have been 16 years going by Indian schooling system of 10+2+4.

Nevertheless, my instant response to the story was not one of awe or wonder but was ‘aww’ and ‘dismay.’ Not that I regard the achievement of the girl insignificant but I am worried that the sheer number of years not missing a class in the educational institutes should set a precedent! I am afraid that such self-imposed ‘discipline’ should not deprive the children the real pleasure of living life in all its hues!

As a teacher who had worked in some of the best schools in the city, I can say with all the confidence that ‘100% attendance’ was never my criterion for judging the brilliance in a student. Without sounding narcissistic, I can say that I have identified raw talent and rightly predicted, in most cases, that those learners will go places. Indeed they went places. And believe me, none, mark my words none of them were that ‘awfully’ regular to the school.

In fact there were several ‘false negatives!’ That is, I underestimated students who have been ‘childish’, ‘silly’, ‘amateurish’ and so on. But they made me eat the humble pie by shining brighter than their ‘sincere’, ‘sensible,’  ‘mature’ counterparts!

And please don’t take me wrong that I advocate absenteeism, indiscipline or some form of mild anarchism in schools! No teacher, past or present, would do that! Then what’s my point?

Movies are not the best guides for academic discipline but my mind goes to recollect a scene from ‘Rang De Basanti’ where ‘DJ’ (Aamir Khan) says that life after schooling is a different ball game altogether and more talented ‘DJs’ have failed to face it!

Students these days are not allowed to give vent to their feelings. The old ‘joint family’ system no longer practical, ‘nuclear families’ have become more a norm than an exception. The children do not get to share their feelings – joy or sadness, ecstasy or pain – with the loved ones. Nor are they exposed to understand the good, bad and ugly of the world around them.

In 16 years of the Varsha’ schooling, I am sure she either missed some of these occasions or was shielded from getting to know about them. I hope their parents are wise enough and found other ways and means to enlighten her on life!

But it cannot happen with every child. This is a fast paced life. Here your Facebook gives you hundreds of friends but none to fall back upon in times of distress! A child is made to study for hours together from morning till night but fails to assimilate any ‘lesson’ from it! Parents run from pillar to post to fend their families never realising that they are missing on the irrevocable present moment! You are a bundle of emotions but all momentary! Like the Hyderabadi roads that get inundated to even the slightest of the drizzle only to be emptied in a matter of hours.

So next time if some event – auspicious or inauspicious – happens in your life, let your child know it. Expose him or her to it. Tell him that life throws those sudden unexpected boulders or bouquets. Let them learn the ‘Sthithaprajnatha’ – equanimity – i.e. to take the gravest and happiest of things in their stride and move on with a sense positive attitude. Let each experience enrich, embolden and elevate them!

Sorry Varsha, I admire your persistence and unflinching commitment. No offence please, I cannot recommend this to any of my students, not certainly to my two-year-old daughter!  

Catch them young!

One of my close uncles visited my house and I offered to drop him at his place. On the way, he asked me to drive to a different place. And for what? 'To check the photoes of girls for a match!' For a match with a 20-day beard and clothes that would put a street vendor who sells used clothes to shame! I became speechless for a while but couldn't say no for reasons intrinsic and extrinsic! We reached the place and met a person who looked a typical 'poojari'.

He opened his yahoo mail and there comes a page full of young girls! I was moving impatiently for I never believed in this kind of stupidity! Choosing girl(s) on the 'face value'! Worse still rejecting girls on 'face value'! Long back I myself wrote - 'if you are incompetent - no pun intended - you may well become inhuman in due course!'. A serious quote if you think! Never did I think it comes back to me boomeranged! Now, I can neither run around trees ( read Coffee Shops, Lumbini Parks or I MAX halls) nor can I go against what I had been 'preaching' all along from my college days! I am sure there are atleast a few who are sharpening their swords for my head! Never mind.

A mind full of conflicting thoughts! Then came the wife of the person. 'It became a headache searching for girls! It's the time of the girls! They have so many conditions for and expectations of the boys!'. I then came to know that the photoes being shown to me are in fact came for their son! Either rejected or got rejected! Half-dead!! Felt like running away! Then the person clicked on the thumbnail to enlarge it. It was taking all the time in the world to download! Indifferent till that time, I became a little curious! 'Andee andani andame muddu!' Wait wasn't worth!

The person turned to me and asked, 'Do you have any chance of going abroad?'. 'I am not interested!' - said I. Because the next girl stays in US and wants a groom who's settled there! In fact there were two categories of girls - one who want a groom who has no plans of going abroad and the other who want one who intend to abroad! I belong to neither for I never 'wanted' to go abroad, nor do I resist the idea of going! An absolute non-believer in planning!

Some more photoes but the doors of the heart never really opened - even a wee bit! Then came a girl - who looked good even in a thumbnail. But the person wasn't interested! He said the girl is 'chamana chaya' (wheatish colour). 'Is it OK if the girl is chamana chaya?' Felt like hitting my head on to a wall! I said colour is not a problem. He still was not opening it giving some other reason! I looked firm and insistent! He was smart enough to read me! The girl looked fine to me. Details noted down. Then some more photoes browsed but to no effect.

Panchangam was taken out to check the 'compatibility'! A score of 27 on 36! 2 plus 7 is 9. And 9 is a lucky number! Then the person rang to the father of the girl zeroed-in! The girl works for a noted software firm. Was I a bit nervous? I don't know! I was almost evesdropping what the other person was speaking, though. Some details from my side been passed. They cited that that there's a 7 years of gap between us! Heartbreak! I know that was an anachronism for saying no to a person! Sounded familiar - a deja vu! And on top of it the person started saying - 'this boy looks hundred times better than your girl! That's why I am saying, don't mind we rejected your girl but I am compensating with this!' What to say of that exaspearatingly eccentric person! You read the above lines again! But the girl looked fine really! Then came the shock of the day! The girl belong to the same 'gothra'! All the doors opened yet crash-closed in a flash! Back to square one!

The search resumed! I regrouped from the 'setback'! That watermelon they served did help! He asked me again if I really had no chance of going abroad. I said, ' I said I am not interested'. Then he took my palm into his and looked at me as if I were a fool. I was surprised by his looks. He said, 'You will go abroad!'. I was bemused. Not because he said that I will go abroad! I was thinking if he now tries convincing people that I will some day land up in a foreign nation and sets up marriage on that 'post-dated' cheque! I didn't respond. Then stopped at a girl who looked really pretty! I asked what she does. ' Works for a --TV'. 'Then she must be from Andhra' - I said. Then my uncle said that I am an active participant in the Telangana movement and so may not prefer a girl from Andhra! I stopped him midway and corrected him. I said, 'as I take part in the movement that girl may not be interested!' It was the second time I had to say this. Because I have no problem with someone saying 'Jai Samaikyandhra', but I sure will ask for the justification. And I am sure I can convince them on my view! We have been trying to convince people and are open to get convinced! No one really put up a worthwhile argument yet!

It didn't go further! Then suddenly the person jumped out of his seat and asked if 'ashlesha - 4' girl is OK? I got perplexed! Now what was that? Right at the moment my father called me and I directed the question to my father. Then they talked for a while. You should see the ecstacy of the person! My uncle asked what does the girl do. I think he asked it for five times and the man 'on the cloud nine' refuses to heed! 'She is an advocate' - he replied. He for the first time cared to ask me if I were interested in an LLB? I whispered in my uncle's ears - advocate or journalist is in fact great for me, coz they can understand my 'language' better. He jumped out of the seat for a second time! Now he said - 'You stay here in our house today, we'll go to the girl's house tomorrow.' I said, 'my house is nearby, I can as well come tomorrow morning.' He said, 'I don't want to leave you.' Now what does that mean? This guy given slightest of room will even marry me to the girl if that girl expresses interest! Don's ask if he cares about how I feel? I scratched my uncle with my sight, he understood it rightaway! I almost ran out of the house lest the person would catch me again!

All along the 15 minutes drive from there to my house I was laughing all by myself, at times screaming! Went by the memory lane to recollect that gorgeous Soundarya in the movie 'Raja' who tickled manhood in me for the first time! Then Arti Agarwal stayed as a woman of my liking for a few years. And so on... There were some who liked me and some others whom I liked. But the problem has been, I didn't like those who liked me and they didn't like me whom I liked! Sort of a deadlock - for only the God to solve! Beware guys, particularly those who are in their early twenties! It is the time of the Girls. And so the moral of the story is: CATCH THEM YOUNG!!!

'Aa challani samudra garbham' by Dasarathi

ఆ చల్లని సముద్ర గర్భం దాచిన బడబానలమెంతో

ఆ నల్లని ఆకాశంలో కానరాని భాస్కరులెందరో  ||ఆ చల్లని||

భూగోళం పుట్టుక కోసం రాలిన సుర గోళాలెన్నో

ఈ మానవ రూపం కోసం జరిగిన పరిణామాలెన్నో

ఒక రాజుని గెలిపించుటలో ఒరిగిన నర కంఠములెన్నో

కుల మతాల సుడిగుండాలకు బలియైన పవిత్రులెందరో  ||ఆ చల్లని||


మానవ కళ్యాణం కోసం పణమెత్తిన రక్తము ఎంతో

రణరక్కసి కరాళ నృత్యం రాచిన పసి ప్రాణాలెన్నో

కడుపు కోతతో అల్లాడిన కన్నులలో విషాదమెంతో

భూస్వాముల  దౌర్జన్యాలకు

ధనవంతుల దుర్మార్గాలకు

దగ్ధమైన బతుకులు ఎన్నో  ||ఆ చల్లని||


అన్నార్తులు అనాథలుండని ఆ నవయుగమదెంత దూరం

కరువంటూ కాటకమంటూ కనిపించని కాలాలెపుడో

పసిపాపల నిదుర కనులలో ముసిరిన భవితవ్యం ఎంతో

గాయపడిన కవి గుండెలలో రాయబడని కావ్యాలెన్నో ||ఆ చల్లని ||

gal gal - Nuvvostaanante Nenoddantana

Music: Devi Sri Prasad  Lyrics: Seetarama Sastry

పల్లవి:  గల్ గల్ గల్ గల్ గలన్ గలన్ గల్ గల్ గల్
గల్ గల్ గల్ గల్ గలన్ గలన్ గల్ గల్ గల్
ఆకాశం తాకేలా వడగాలి ఈ నేలా అందించే ఆహ్వానం ప్రేమంటే
ఆరాటం తీరేలా బదులిచ్చే గగనంలా వినిపించే తడి గానం ప్రేమంటే
అణువణువును మీటే మమతల మౌనం
పదపదమంటే నిలవదు ప్రాణం
ఆ పరుగే ప్రణయానికి శ్రీకారం
దాహంలో మునిగిన చివురుకు చల్లని తన చెయ్యందించి
స్నేహంతో మొలకెత్తించే చినుకే ప్రేమంటే
మేఘంలో నిద్దురపోయిన రంగులు అన్నీ రప్పించీ
మాగాణి ముంగిట పెట్టే ముగ్గే ప్రేమంటే ||గల్ గల్||

చరణం1:
ప్రాణం ఎపుడు మొదలైందో తెలుపగల తేదీ ఏదో గుర్తించేందుకు వీలుందా
ప్రణయం ఎవరి హృదయంలో ఎపుడు ఉదయిస్తుందో గమనించే సమయం ఉంటుందా
ప్రేమంటే ఏమంటే చెప్పేసే మాటుంటే ఆ మాటకు తెలిసేనా ప్రేమంటే
అది చరితలు సైతం చదవని వైనం కవితలు సైతం పలకని భావం
సరిగమలెరుగని మధురిమ ప్రేమంటే
దరి దాటి ఉరకలు వేసే ఏ నదికైనా తెలిసిందా
తనలో ఈ ఉరవడి పెంచిన తొలి చినుకేదంటే
సిరి పైరై ఎగిరే వరకూ చేనుకు మాత్రం తెలిసిందా
తనలో కనిపించే కళలను పెంచిన తొలి పిలుపేదంటే ||గల్ గల్||


చరణం2:
మండే కొలిమినడగందే తెలియదే మన్ను కాదు ఇది స్వర్ణమంటు చూపాలంటే
పండే పొలము చెబుతుందే పదునుగా నాటే నాగలి పోటే చేసిన మేలంటే
తనువంత విరబూసే గాయాలే వరమాలై దరి చేరే ప్రియురాలే గెలుపంటే
తను కొలువై ఉండే విలువే ఉంటే అలాంటి మనసుకు తనంత తానై అడగక దొరికే వరమే వలపంటే
జన్మంతా నీ అడుగుల్లో అడుగులు కలిపే జత ఉంటే నడకల్లో తడబాటైనా నాట్యం అయిపోదా
రేయంతా నీ తలపులతో ఎర్రబడే కన్నులు ఉంటే ఆ కాంతే నువ్వు వెదికే సంక్రాంతి ఎదురవదా ||గల్ గల్||